Những câu ca dao tục ngữ nói về thiên nhiên và lao động sản xuất. Thiên nhiên, lao động và sản xuất là những hoạt động xoay quanh chúng ta. Để hoạt động lao động của hiệu quả thì con người cần có sự ứng phó và tuân theo tự nhiên. Bởi thế cha ông đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm trong quá trình lao động về tự nhiên trong các câu ca dao tục ngữ để truyền dạy cho các con cháu đời sau. Dưới đây hoatieu.vn tổng hợp các câu ca dao tục ngữ gửi đến bạn đọc.
1. Những câu cao dao, tục ngữ nói về thiên nhiên
1. Chuồn chuồn bay thấp thì mưa
Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.
– Ý nghĩa: Nhìn chuồn chuồn bay ở thầm nào thì có thể dự đoán được thời tiết sắp diễn ra, khi thấy chuồn chuồn bay thấp thì báo hiệu trời sắp mưa lớn để người lao động sắp xếp công việc.
2. Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.
– Ý nghĩa: Vào ban đêm nếu như thấy nhiều sao thì ngày mai trời nắng còn trời ít sao thì ngày mai trời sẽ mưa.
3. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
– Ý nghĩa: Vào khoảng tháng 5 là mùa hè thì trời mau sáng, còn vào tháng 10 trời mùa đông sẽ nhanh tối.
4. Kiến đen tha trứng lên cao
Thế nào cũng có, mưa rào rất to.
– Ý nghĩa: Nếu như thấy kiến đen tha trưng của chúng lên chỗ cao thì chắc chẵn sẽ có mưa rào. Những loại côn trùng hoạt động là cách dự báo thời tiết tốt nhất cho người nông dân ứng phó.
5. Đầu năm sương muối, cuối năm gió nồm.
– Ý nghĩa: Sương muối và gió nồm là hai hiện tượng tự nhiên gây hại cho con người và vạn vật. Vì thế trong khoảng đầu năm và cuối năm người lao động làm việc cần biết cách phòng tránh những hiện tượng này tránh để ảnh hưởng đến sức khoẻ và động vật và mùa màng.
6. Cơn đằng Đông vừa trông vừa trông vừa chạy
Cơn đằng Nam vừa làm vừa chơi.
Cơn đằng Bắc, đổ thóc ra phơi
Cơn đằng Tây, mưa ngu bão ngáo.
7. Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa.
8. Mưa chẳng qua ngọ, gió chẳng qua mùi.
9. Tháng ba mưa đám, tháng tám mưa cơn
10. Mây xanh thì nắng, mây trắng thì mưa.
11. Mặt trời có quầng thì hạn, mặt trăng có tán thì bão
12. Đầu năm gió to, cuối năm gió bắc.
Những câu ca dao tục ngữ trên đây đúc kết kinh nghiệm về thiên nhiên, thời tiết của cha ông. Bởi thời xưa cha ông ta chưa có những thiết bị để dự đoán thời tiết nên thường căn cứ vào thời gian, bầu trời để dự đoán thời tiết. Những câu ca dao tục ngữ được đúc kết lại từ nhiều đời để người lao động biết đề phòng thời tiết xấu không bị ảnh hưởng đến lao động và mùa màng.
2. Những câu ca dao, tục ngữ nói về lao động sản xuất
1. Ăn kỹ no lâu, cày sâu tốt lúa.
– Ý nghĩa: Khi ăn kỹ, nhai kỹ thì no lâu còn nếu cày đất sâu thì lúa tốt hơn nhờ việc canh tác đất tốt nên cây có nhiều dinh dưỡng.
2. Năm trước được cau, năm sau được lúa
– Ý nghĩa: Là hai mùa cau và lúa sẽ không được mùa cùng năm, nếu như năm nay được mùa cau tốt thì sẽ mất mùa lúa, và ngược lại.
3. Nhất canh trì, nhì canh viên, tam canh điền
– Ý nghĩa: Quan trọng nhất là ao, thứ hai là vườn tược, thứ ba làm ruộng, ba điều này quan trọng đối với đời sống nông nghiệp.
4. Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống
– Ý nghĩa: Trong trồng trọt thì nước là quan trọng nhất để tưới tiêu, phân bón là thứ nhì, thứ ba là sự siêng năng của người lao động và thứ tư là giống cây trồng.
5. Tỏ trăng mười bốn được tằm
Tỏ trăng hôm rằm thì được lúa chiêm.
– Ý nghĩa: Kinh nghiệm về nông nghiệp, nếu như tháng 8 âm lịch mà trăng sáng ngày 14 thì được mùa tơ tằm, còn trăng sáng vào hôm 15 thì được mùa lúa. Kinh nghiệm này giúp người nông dân lựa chọn được việc trồng lúa hay nuôi tằm vào khoảng nửa cuối năm.
6. Chuồng gà hướng đông, cái lông chẳng còn.
7. Trồng khoai đất nạ, gieo mạ đất quen.
8. Một tiền gà, ba tiền thóc.
9. Được mùa quéo, héo mùa chiêm.
10. Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa.
11. Làm ruộng ba năm không bằng chăm tằm một lứa.
12. Ơn trời mưa nắng phải thì,
Nơi thì bừa cạn, nơi thì cày sâu.
Công lên chẳng quản lâu đâu,
Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng.
Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang
Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu.
13. Muốn cho lúa nảy bông to
Cày sâu bừa kĩ phân tro cho nhiều.
14. Tháng chạp là tháng trồng khoai,
Tháng giêng trồng đậu, tháng hai trồng cà.
Tháng ba cày vỡ ruộng ra,
Tháng tư làm mạ, mưa sa đầy đồng.
15. Ngày thì đem thóc ra phơi,
Tối lặn mặt trời đổ thóc vào xay.
Một đêm là ba cối đầy
Một tay xay giã, một tay giần sàng
Tháng ba ngày tám rỗi ràng,
Làm sao đủ gạo mùa màng khỏi lo.
16. Bao giờ đom đóm bay ra,
Hoa gạo rụng xuống thì tra hạt vừng.
17. Tháng sáu, tháng bảy, khi vừa
Vừa trồng giống lúa, bỏ chừa cỏ tranh
Tháng tám lúa trổ đã đành
Tháng mười cắt hái cho nhanh kịp người
Khó khăn làm mấy tháng trời
Lại còn mưa nắng thất thời khổ trông
Cắt rồi nộp thuế nhà công
Từ rày mới được yên lòng ấm no.
18. Quanh năm, cấy hái cày bừa
Vụ chiêm tiết hạ, vụ mùa tiết đông.
19. Có làm thì mới có ăn
Không dưng ai dễ đem phần đến cho.
20. Quê ta đồng trắng, nước trong,
Lúa gạo thì ít, rêu rong thì nhiều.
Dặn con phải nhớ lấy điều,
Muốn cho no ấm phải sớm chiều siêng năng.
Những câu ca dao tục ngữ về lao động sản xuất trên đây là được đúc kết từ những thế hệ đi trước về việc trồng trọt, lao động của người dân nước ta. Ông cha để lại kinh nghiệm này răn dạy con cháu làm việc sao cho hiệu quả phù hợp với tự nhiên, từ đó cũng có mùa màng bội thu hơn. Bên cạnh đó ông cha còn răn dạy mỗi người cần phải lao động siêng năng mới có thành quả của mình chứ không nên dựa dẫm vào người khác.
Trên đây là những tìm hiểu của THPT Đông Thụy Anh về vấn đề Những câu ca dao tục ngữ nói về thiên nhiên và lao động sản xuất. Mời bạn đọc tham khảo thêm những thông tin hữu ích trong mục Tài Liệu liên quan.
Tác giả: Trường THPT Đông Thụy Anh
Chuyên mục: Giáo Dục
